Σε ένα αφιέρωμα της στην εφσυν η Χριστίνα Κοψίνη προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα που οφείλεται η αύξηση των εργατικών
ατυχημάτων τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα ή τουλάχιστον το θέτει και δίνει τον λόγο στους ειδικούς . Την ίδια μέρα (Παγκόσμια Ημέρα για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία) ο Υπουργός εκδίδει ένα ακόμα διάγγελμα ευχολόγιο .... χωρίς καμία συγκεκριμένη αναφορά σε αριθμούς ατυχημάτων (τους 12 ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους σε 50 μέρες), σε νομοθετικές πρωτοβουλίες αλλά με τον βαρύγδουπο τίτλο "Η Υγεία και η Ασφάλεια στην Εργασία, προτεραιότητα 365 ημέρες το χρόνο". Δεν παρέλειψε βέβαια να "πουλήσει" ως έργο δικό του ότι θετικό είχε γίνει για το ΣΕΠΕ τα προηγούμενα χρόνια τα γνωστά δηλαδή με τους 121 "νέους" επιθεωρητές που η μαύρη αλήθεια είναι ότι αν και είναι τόσο καιρό στις υπηρεσίες μας δεν έχουν εκπαιδευτεί ώστε να γίνουν επιθεωρητές και για την αναβάθμιση της
υλικοτεχνικής υποδομής. Τα γνωστά φούμαρα δηλαδή.
Δείτε το σχετικό άρθρο
Η έκρηξη των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων το τελευταίο δίμηνο αρχίζει να θυμίζει εποχή κατασκευής των ολυμπιακών έργων, όταν δεκάδες ξένοι εργάτες έβαφαν -χωρίς υπερβολή- με το αίμα τους τις υποδομές και τα στάδια μέσα στα οποία θα δοξάζονταν λίγο αργότερα το ολυμπιακό πνεύμα και η Ελλάδα.
Μα τι σχέση έχει το 2004 με το 2021; Τότε τα θύματα ήταν κυρίως ξένοι εργάτες σε εργολαβίες στην οικοδομή. Σήμερα, οι περισσότεροι είναι Ελληνες αλλά και πάλι εργολαβικοί, συνήθως ανειδίκευτοι, που δέχονται ακόμη και για 5 ευρώ την ώρα να ανέβουν στα 100 μέτρα για χάρη της σύμβασης που έχει ο εργοδότης τους με τη ΔΕΗ ή άλλες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Φυσικά και δεν είναι μέλη στο συνδικάτο της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ. Οχι, δεν μπορούμε να μιλάμε για αριθμούς διότι αυτοί απλώς δεν υπάρχουν. Οι στατιστικές της ΕΛΣΤΑΤ και του ΕΦΚΑ έχουν παγώσει για την Ελλάδα στο 2018, γιατί έτσι επιβάλλει η μεθοδολογία των ερευνών.
Όμως, τα αίτια είναι γνωστά. Τα καταγράφει στην επιστολή-έκθεσή του προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς ο εθνικός μας εμπειρογνώμονας στη συμβουλευτική επιτροπή της Κομισιόν. Τα ζουν καθημερινά τα Εργατικά Κέντρα των περιοχών που διεκδικούν την αυτονόητη ενίσχυση των ελέγχων σε ένα καταρρακωμένο από τις κυβερνητικές παρεμβάσεις ΣΕΠΕ.
Τα γνωρίζουν οι ομοσπονδίες που βλέπουν ανειδίκευτους εργάτες να δέχονται ψίχουλα, δουλεύοντας 10 ώρες τη μέρα με ατομική σύμβαση, όταν ο υπουργός αρνείται να υπογράψει την υποχρεωτικότητα των νέων συμβάσεων. τα ξέρουν οι χήρες των θυμάτων στα λατομεία της Δράμας, οι εργάτες στη Φθιώτιδα που φοβούνται περισσότερο κι από το κάψιμο μη χάσουν τη δουλειά τους και ξαναμπούν στην ανεργία, οι οδηγοί των τουριστικών λεωφορείων, οι διανομείς στο απαράδεκτο οδικό δίκτυο του Ηρακλείου και τόσοι άλλοι σε όλοι την Ελλάδα.
Ας τους ακούσουμε πριν είναι πολύ αργά.
«Πολλαπλά θανατηφόρες οι συνθήκες εργασίας στην Ελλάδα»
«Μέσα στις τελευταίες πενήντα μέρες δώδεκα άνθρωποι με μέση ηλικία τα 45 έτη έχασαν τη ζωή τους στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. Πρωταθλητές στα εργατικά δυστυχήματα είναι ο κατασκευαστικός κλάδος σε έργα υπεργολάβων σχετιζόμενα με παραγωγή ή διανομή ηλεκτρικής ενέργειας με πέντε θανάτους και ο αγροτικός κλάδος με τέσσερις θανάτους που αφορούν κακή χρήση ελκυστήρων και εξαρτημάτων τους. Ουδείς καταγράφει άμεσα τον μεγάλο αριθμό των δυστυχημάτων και κατά συνέπεια δεν υπάρχει αντίληψη του μεγέθους του δράματος και της επείγουσας ανάγκης να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα ασφαλών και υγιών χώρων εργασίας. Όταν ύστερα από δύο χρόνια έρχονται τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Αρχής, οι εργαζόμενοι που έχουν χάσει τη ζωή τους δεν έχουν ονοματεπώνυμα, ούτε οικογένειες. Είναι αριθμοί σε έναν στατιστικό πίνακα. Πολλές περιπτώσεις μάλιστα, όπως αυτές του αγροτικού κλάδου, δεν καταγράφονται ως εργατικά δυστυχήματα».
Mε αυτά τα λόγια ξεκινά την τριμηνιαία έκθεση που απέστειλε στις 18 Απριλίου ο δρ Ανδρέας Στοϊμενίδης, εθνικός αντιπρόσωπος Υγείας και Ασφάλειας στη συμβουλευτική επιτροπή της Κομισιόν. Η έκθεσή του με τίτλο «Πολλαπλά θανατηφόρες οι συνθήκες εργασίας στην Ελλάδα - 12 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε 50 μέρες - Ανάγκη για άμεση δράση» έχει τέσσερις αποδέκτες: τον επίτροπο Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων κ.Schmit, τον αναπληρωτή γενικό γραμματέα των ευρωπαϊκών συνδικάτων (ETUC), Pelle Hilmersson, τη Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία (OSHA).
Τραγωδία σε εξέλιξη
Ο εθνικός εμπειρογνώμονας αναφέρεται σε μια «εξελισσόμενη τραγωδία», σημειώνοντας ότι «δεν έχει αξιολογηθεί σε εθνικό επίπεδο το βάρος της κατάστασης στα θέματα Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία και ως εκ τούτου δεν έχει γίνει εφικτή η συνεργασία σε τριμερές επίπεδο όπως επιβάλει η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης». Προειδοποιεί ότι «οποιαδήποτε καθυστέρηση στην εφαρμογή μέτρων και πολιτικών κοστίζει ζωές» και παραθέτει τρεις βασικές αιτίες:
«τη μεγάλη εντατικοποίηση της εργασίας, τη χρησιμοποίηση φτηνού, ανειδίκευτου, ανεκπαίδευτου εργατικού δυναμικού δίχως πιστοποιήσεις και εμπειρία και την παρεμπόδιση οργάνωσης συνδικάτων στον ιδιωτικό τομέα. Είναι τόσα πολλά τα περιστατικά όμως, που οποιαδήποτε τεχνική συζήτηση θα υποβάθμιζε το θέμα αυτής της ανθρωποθυσίας» σημειώνει ο κ. Στοϊμενίδης, ο οποίος δεν παραλείπει να θυμίσει τη μεγάλη υποβάθμιση του ΣΕΠΕ
«Η Κυβέρνηση και το υπουργείο Εργασίας είναι απαραίτητο να αναλάβουν ισχυρή πρωτοβουλία τοποθετώντας το θέμα ως κυρίαρχο στα θέματα εργασίας, ενισχύοντας το πλήρως υποστελεχωμένο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας και αναβαθμίζοντάς το από Γενική Διεύθυνση σε Γενική Γραμματεία. Θυμίζουμε ότι το ΣΕΠΕ είχε ιδρυθεί ως Ειδική Γραμματεία και υποβαθμίστηκε σε Γενική Διεύθυνση στα τέλη του 2019. Η εισαγωγή σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης του μαθήματος Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ) θα ήταν απολύτως χρήσιμη.
Η τιμωρία όσων εργοδοτών παρανομούν είναι ένα σοβαρό ζητούμενο, καθώς συνήθως αναζητούνται εξιλαστήρια θύματα μεταξύ των εργαζομένων στο μέσο της διοικητικής πυραμίδας των εταιρειών, ενώ τα πρόστιμα που επιβάλλονται στις επιχειρήσεις αμφισβητείται κατά πόσο αποδίδονται στα δημόσια ταμεία» αναφέρει ο εθνικός εμπειρογνώμονας, ενώ δεν κρύβει την αγωνία του για τη χειροτέρευση της κατάστασης με το κυοφορούμενο σχέδιο νόμου για τα εργασιακά, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει μεγαλύτερη εντατικοποίηση της εργασίας" επισημαίνεται στην έκθεση χωρίς να παραλείπεται και η αναφορά για την επερχόμενη "νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία θα δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερη εντατικοποίηση στην εργασία, θα ποινικοποιήσει την απεργία και θα διατηρήσει το σημερινό αποτρεπτικό καθεστώς για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις».
Οι θάνατοι στους χώρους εργασίας έχουν καθαρό ταξικό πρόσημο
Πέρα από τα επιμέρους σημεία με τα οποία μπορούμε να ερμηνεύσουμε την επιδείνωση στα θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δώσουμε στην ποιότητα της δημοκρατίας μας στα ζητήματα εργασίας.
Η κατάρρευση του συστήματος των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων μέσω των κοινωνικών εταίρων που ισοπεδώθηκε από τα μνημόνια και η μη επαναφορά του δημιουργούν ένα ασφυκτικό εργασιακό περιβάλλον. Εργάτες, ανειδίκευτοι και ανεκπαίδευτοι για 5 ευρώ την ώρα δουλεύουν σε ύψος 100 μέτρων, χειρίζονται βαριά μηχανήματα έργου ή δουλεύουν σε μέση ή υψηλή τάση. Επιπλέον οι λίγες συλλογικές συμβάσεις που υπογράφονται καθίστανται ανενεργές καθώς το υπουργείο Εργασίας δεν τις κηρύσσει υποχρεωτικές.
Η σκληρή πολιτική της αποδυνάμωσης των δημόσιων εταιρειών υψηλού αναπτυξιακού και τεχνικού κεφαλαίου έντασης εργασίας και η μεταφορά του έργου τους στους μεγάλους εργολάβους που το «σπάνε» σε πολλούς μικρότερους υπεργολάβους δημιουργούν σειρά αρνητικών αποτελεσμάτων. Μεγαλώνει τα κόστη, μειώνει την ποιότητα του έργου και αυξάνει κατά πολύ τα εργατικά δυστυχήματα. Επιθεωρητές Εργασίας διερευνώντας ατυχήματα έχουν φτάσει μέχρι υπεργολαβίες-φαντάσματα πέμπτου βαθμού, όπου οι εργάτες δεν μπορούσαν να απαντήσουν «για ποιον δουλεύουν». Σε αυτό το επίπεδο δεν υπάρχει συλλογική οργάνωση και συνδικαλιστική δράση. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει συζήτηση για την οργάνωση του χρόνου εργασίας, για θέματα εκπαίδευσης και για ζητήματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία.
Για αυτόν ακριβώς τον λόγο οι θάνατοι στους χώρους εργασίας έχουν καθαρό ταξικό πρόσημο. Αφορούν εργαζόμενους που παρεμποδίζεται με την απειλή απόλυσης η οργάνωσή τους σε συνδικάτα, αμείβονται με εξευτελιστικά μεροκάματα και κάνουν δύσκολες και εξειδικευμένες εργασίες για τις οποίες δεν έχουν εκπαιδευτεί. Δουλεύουν υπερεντατικά πολλές ώρες την ημέρα, ενώ πολλοί από αυτούς είναι μετανάστες.
«Χαμένα» δυστυχήματα στις αγροτικές εργασίες
Οι συνθήκες εργασίας στον γεωργικό τομέα λόγω του δύσκολου περιβάλλοντος εργασίας, των παλαιών μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται και της σύνθεσης του παραγωγικού δυναμικού κρίνονται εξαιρετικά δυσχερείς. Το 90% των αγροτών είναι ηλικίας άνω των 50 ετών, ενώ το 99% των εποχικών εργατών γης είναι μετανάστες.
Χαρακτηριστικό είναι ότι ύστερα από έρευνά μας ανακαλύψαμε ότι κάθε χρόνο σκοτώνονται 20 άνθρωποι από ανατροπή ελκυστήρων. Τις τελευταίες πενήντα μέρες τέσσερις αγρότες έχασαν τη ζωή τους, ένας δίνει μάχη στην Εντατική, ενώ έχουμε και δύο περιστατικά παιδιών, ενός 10χρονου που έχασε το πόδι του στην Αρτα και ενός 13χρονου που τραυματίστηκε σοβαρά στον Ωρωπό. Εδώ υπάρχει η ερμηνεία της μετακίνησης όλης της οικογένειας στο αγρόκτημα. Αυτή την περίοδο λόγω της σποράς τα περισσότερα ατυχήματα συνδέονται με τη χρήση φρέζας στον ελκυστήρα.
Οι αγρότες έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό εμφάνισης πνευμονικών νοσημάτων, κάποιων ειδών καρκίνου, οξείας και χρόνιας χημικής δηλητηρίασης, δερματίτιδας και μυοσκελετικών συνδρόμων. Ολες οι παραπάνω επαγγελματικές παθήσεις παρουσιάζονται σε ποσοστά μεγαλύτερα από τους εργάτες άλλων δραστηριοτήτων της οικονομίας.
Στην Ελλάδα τα ζητήματα ΥΑΕ στις γεωργικές εργασίες είναι αχαρτογράφητα με πλήρη απουσία ελέγχων και καταγραφής της κατάστασης, καθώς η χώρα μας δεν έχει κυρώσει τη Διεθνή Σύμβαση Εργασίας 129 «Για την Επιθεώρηση Εργασίας στη Γεωργία» της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Επιπλέον δεν υπάρχουν οργανωμένα σωματεία εργατών γης.
Επιτακτική η ίδρυση εθνικού Φορέα Επαγγελματικής Υγείας και Ασφάλειας
Υπάρχουν μεγάλα κομβικά διαχρονικά ζητήματα τα οποία κάποια στιγμή η πολιτεία πρέπει να αντιμετωπίσει. Απουσιάζει ένα ολοκληρωμένο εθνικό σύστημα για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία, σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην 187 Διεθνή Σύμβαση Εργασίας της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας με τίτλο «Πλαίσιο προαγωγής της υγείας και ασφάλειας στην εργασία», η οποία δεν έχει ακόμα κυρωθεί από τη χώρα μας.
Η δημιουργία, οργάνωση και λειτουργία ειδικού «Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου και Ασθενειών» στο πλαίσιο λειτουργίας του εθνικού ασφαλιστικού συστήματος και σύμφωνα με το παράδειγμα των άλλων μελών της Ε.Ε. αφενός μπορεί να καλύψει τις σχετικές άμεσες και έμμεσες δαπάνες που επιβαρύνουν εργαζόμενους και επιχειρήσεις (ασφάλιση, αποζημίωση, θεραπεία, επανένταξη στην εργασία ή πρόωρη συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας) και αφετέρου να συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών επαγγελματικής υγείας και ασφάλειας μέσω της επιχορήγησης των επιχειρήσεων προκειμένου να επενδύσουν στον τομέα ενίσχυσης της πρόληψης των επαγγελματικών κινδύνων.
Στόχος του φορέα αυτού θα είναι η ασφαλιστική κάλυψη των επαγγελματικών νοσημάτων και των εργατικών ατυχημάτων, η μείωση της υπέρογκης οικονομικής επιβάρυνσης των ασφαλιστικών ταμείων και του συστήματος περίθαλψης/υγείας και η προαγωγή της επαγγελματικής υγείας και ασφάλειας στις ελληνικές επιχειρήσεις μέσω των διαδικασιών της πρόληψης αντί της θεραπείας και της παροχής οικονομικών κινήτρων προς τους εργοδότες για να επενδύσουν στον τομέα αυτό προς όφελος των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
*Γραμματέας Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΥΑΕ) της ΓΣΕΕ, εθνικός αντιπρόσωπος στα θέματα ΥΑΕ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου