Συνάδελφος απέστειλε ερώτημα σχετικά
με την ερμηνεία διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας . Θα έχει ενδιαφέρον η απάντηση όταν και εαν έρθει.
Σας υποβάλλω ερώτημα σχετικά με την ερμηνεία διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας και παρακαλώ να μεριμνήσετε για την άμεση απάντησή του, δεδομένου ότι αφορά ζητήματα που ανακύπτουν καθημερινά στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μας ως Επιθεωρητών Εργασιακών Σχέσεων και απαιτούν ομοιόμορφη αντιμετώπιση από τις υπηρεσίες του Σ.ΕΠ.Ε. σε πανελλαδικό επίπεδο.
Στο πλαίσιο των έκτακτων και προσωρινών μέτρων για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19 προβλέφθηκαν από το άρθρο 235 περ. β’ του ν. 4727/20 (ΦΕΚ Α’ 184) τα εξής: «Το ωράριο εργασίας των εργαζομένων σε επιχειρήσεις-εργοδότες του ιδιωτικού τομέα υποχρεωτικά προσαρμόζεται κατά την έναρξη και λήξη του με τρόπο ώστε ανά μισή ώρα και εντός διώρου να προσέρχονται και να αποχωρούν οι εργαζόμενοι σε σχέση με την έναρξη και τη λήξη αντίστοιχα του ωραρίου τους. Για το χρονικό διάστημα εφαρμογής του παρόντος αναστέλλεται η υποχρέωση του εργοδότη να καταχωρεί στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων. Σε κάθε περίπτωση συνεχίζουν να ισχύουν οι διατάξεις του π.δ. 88/1999 (Α΄ 94), καθώς και η υποχρέωση του εργοδότη για προαναγγελία του χρόνου υπερεργασίας και νόμιμης υπερωριακής απασχόλησης πριν την πραγματοποίησή τους στο Πληροφοριακό Σύστημα ΕΡΓΑΝΗ του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Η ως άνω προσαρμογή του ωραρίου των εργαζομένων δεν μεταβάλλει το είδος της σύμβασης εργασίας των εργαζομένων αυτών». Η ίδια ουσιαστικά διάταξη συμπεριλήφθηκε στις ΥΑ με αρ. 48690/1476/25.11.2020 (ΦΕΚ Β’ 5245), 52831/1581/22.12.2020 (ΦΕΚ Β’ 5759), 4012/111/27.1.2021 (ΦΕΚ Β’ 292) και 8689/198/25.2.2021 (ΦΕΚ Β’ 756), με ισχύ σε οποιαδήποτε Περιφερειακή Ενότητα της χώρας για τους μήνες Δεκέμβριο 2020, Ιανουάριο, Φεβρουάριο και Μάρτιο 2021 αντίστοιχα.
Όπως και πριν την πανδημία, έτσι και καθ’ όλη τη διάρκειά της εξακολουθούμε να διαπιστώνουμε στους ελέγχους μας παραβάσεις υποδηλωμένης εργασίας, δηλαδή απασχόληση εργαζομένων σε ημέρες και ώρες διαφορετικές από τις δηλωμένες, χωρίς να έχουν καταχωρηθεί οι αλλαγές στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ πριν την έναρξη πραγματοποίησής τους. Οι παραβάσεις αυτές, που είναι μάλιστα και οι συχνότερες, βασίζονται στο άρθρο 80 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4144/13 όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 36 του ν. 4488/17, και περ. β΄ όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 12 του ν. 4554/18, και υπάγονται στην κατηγοριοποίηση παραβάσεων και στον καθορισμό ύψους προστίμων της ΥΑ με αρ. 60201/Δ7.1422/20.12.2019 (ΦΕΚ Β’ 4997).
Ερώτημα: Στις περιπτώσεις που διαπιστώσαμε κατά το χρονικό διάστημα από Δεκέμβριο 2020 έως Μάρτιο 2021 να απασχολούνται εργαζόμενοι/-ες, ιδίως με μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση, σε ημέρα που δηλώνονταν ότι δεν εργάζονται ή σε ωράριο εντελώς ασύνδετο με το δηλωμένο (πχ. πρωί αντί για απόγευμα), δηλαδή περιπτώσεις που αφενός συνιστούν παράβαση του άρ. 80 ν. 4144/13 και αφετέρου αναμφίβολα δεν σχετίζονται με προσαρμογή του ωραρίου προσέλευσης και αποχώρησης των εργαζομένων ανά μισή ώρα και εντός διώρου, μπορούμε ή όχι να προβούμε στην επιβολή κυρώσεων σε βάρος του εργοδότη;
Κατά την άποψη του γράφοντος η απάντηση θα πρέπει να είναι θετική για τους ακόλουθους λόγους:
Α) Αν η βούληση του νομοθέτη ήταν να αναστείλει πλήρως μια τόσο σημαντική υποχρέωση του εργοδότη, δηλαδή το να καταχωρεί στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ τις αλλαγές ωραρίου των εργαζομένων πριν την έναρξη πραγματοποίησής τους, τότε το άρθρο 235 περ. β του ν. 4727/20 θα ανέφερε ρητά ότι αναστέλλει την ισχύ της διάταξης του άρ. 80 ν. 4144/13. Όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει ούτε και προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση της σχετικής τροπολογίας. Αντιθέτως, από τη διατύπωση της διάταξης φαίνεται ότι η αναστολή της υποχρέωσης του εργοδότη αφορά μόνο τις περιπτώσεις που συνδέονται με την προβλεπόμενη ως υποχρεωτική προσαρμογή του ωραρίου των εργαζομένων κατά την έναρξη και λήξη του. Αυτή την έκτακτη προσαρμογή αποσκοπεί να ρυθμίσει η διάταξη από την πρώτη φράση της μέχρι και την τελευταία («Η ως άνω προσαρμογή του ωραρίου των εργαζομένων δεν μεταβάλλει το είδος της σύμβασης εργασίας των εργαζομένων αυτών»), και δεν θα ήταν λογικό να παρεμβάλλεται μία γενική αναστολή της εργοδοτικής υποχρέωσης για καταχώρηση οποιασδήποτε αλλαγής του ωραρίου εργασίας.
Β) Ακόμη και χωρίς ευθεία αναφορά της διάταξης στο άρ. 80 ν. 4144/13, ασφαλώς θα υπήρχε εξαρχής ξεκάθαρη ενημέρωση των πολιτών από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα και φυσικά θα είχαν δοθεί ανάλογες οδηγίες στους Επιθεωρητές και τις Επιθεωρήτριες Εργασιακών Σχέσεων του Σ.ΕΠ.Ε., όπως είχε συμβεί με την υπ’ αρ. πρωτ. 12339/404/12.03.2020 εγκύκλιο, όπου μάλιστα εξειδικεύονταν οι περιπτώσεις για τις οποίες ο εργοδότης δεν υποχρεούνταν να καταχωρεί την αλλαγή ωραρίου πριν από την πραγματοποίησή της στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ. Τότε ίσχυε το άρ. 4 της ΠΝΠ 11.3.2020 το οποίο, αν και χρησιμοποιούσε την ίδια διατύπωση με το άρ. 235 περ. β του ν. 4727/20, προέβλεπε πάντως την υποχρέωση να γνωστοποιούνται εκ των υστέρων και συγκεντρωτικά οι αλλαγές ωραρίου, ενώ δεν περιείχε αναφορά σε προσαρμογή του ωραρίου των εργαζομένων κατά την έναρξη και λήξη του.
Γ) Στην πραγματικότητα, από την έναρξη ισχύος της επίμαχης διάταξης έως και τον Μάρτιο 2021 καμία τέτοια ενημέρωση δεν δόθηκε στο κοινό. Αντίθετα, σε ενημερωτική συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε η Γεν. Γραμματέας του Υπουργείου κ. Στρατινάκη στις 10.2.2021, ανέφερε επί λέξει: «Στο κομμάτι επίσης της βοήθειας των εργαζομένων και για την αποσυμφόρηση των μέσων μαζικής μεταφοράς, όπως και την πυκνότητα η οποία παρουσιάζεται στους χώρους εργασίας, δίνεται η δυνατότητα με 2 ώρες αργοπορημένη προσέλευση και την νωρίτερα αποχώρηση των εργαζομένων, χωρίς να υπάρχει η υποχρέωση τοποθέτησης της πληροφορίας αυτής εντός του ΕΡΓΑΝΗ»[1]. Σε άρθρα που δημοσιεύτηκαν με αφορμή αυτή τη συνέντευξη διαβάζουμε για παράδειγμα i) από το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων: «Παράλληλα, η κ. Στρατινάκη σημείωσε τα εξής: (...) Για την αποσυμφόρηση των μέσων μαζικής μεταφοράς, αλλά και για την αποφυγή συνωστισμού στους χώρους εργασίας, δίνεται η δυνατότητα προσαρμογής του ωραρίου των εργαζομένων σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα κατά την έναρξη και λήξη του, με τρόπο ώστε ανά μισή ώρα και εντός δίωρου να προσέρχονται και να αποχωρούν οι εργαζόμενοι σε σχέση με την έναρξη και τη λήξη αντίστοιχα του ωραρίου τους, χωρίς να υπάρχει η υποχρέωση προαναγγελίας στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»[2], και ii) από τον ιστότοπο ενημέρωσης λογιστών taxheaven.gr: «Υπενθυμίζουμε πως σύμφωνα με την ΚΥΑ 4012/111/27.1.2021 και μέχρι τις 28.2.2021, προβλέπεται η υποχρεωτική προσαρμογή του χρόνου εργασίας των εργαζομένων (…) Συνεπώς για το χρονικό διάστημα εφαρμογής του μέτρου δεν υφίσταται υποχρέωση του εργοδότη να καταχωρεί στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ τις συγκεκριμένες αλλαγές στο ωράριο»[3]. Τόσο στη συνέντευξη της Γεν. Γραμματέως όσο και στη σχετική αρθρογραφία δεν έγινε καμία νύξη για πλήρη αναστολή της υποχρέωσης του εργοδότη να καταχωρεί την αλλαγή ωραρίου πριν από την πραγματοποίησή της στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ. Αν ίσχυε ως γενικό μέτρο, τότε θα είχε εξαγγελθεί ως τέτοιο και θα ήταν αυτονόητο ότι εμπίπτει και η ειδική περίπτωση της προσαρμογής ωραρίου των εργαζομένων κατά την έναρξη και λήξη του.
Δ) Επιπλέον, καμία οδηγία δεν δόθηκε στους Επιθεωρητές και τις Επιθεωρήτριες Εργασιακών Σχέσεων του Σ.ΕΠ.Ε. σχετικά με την πλήρη αναστολή ισχύος μιας τόσο συχνής παράβασης της εργατικής νομοθεσίας. Άλλωστε, μια τέτοια ερμηνεία θα υπέσκαπτε και την πρόβλεψη της διάταξης ότι συνεχίζουν να ισχύουν οι διατάξεις του π.δ. 88/1999 και η υποχρέωση του εργοδότη για προαναγγελία του χρόνου υπερεργασίας και νόμιμης υπερωριακής απασχόλησης πριν την πραγματοποίησή τους στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, αφού ακόμα και στην περίπτωση που εντοπιζόταν σε έλεγχο η περίπτωση υπερεργασίας ή υπερωρίας χωρίς προαναγγελία, ο κακοπροαίρετος εργοδότης θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι απλώς άλλαξε το πρόγραμμα των εργαζομένων χωρίς να υποχρεούται το δηλώσει. Αξίζει ακόμη να σημειώσουμε ότι καθ’ όλη την προαναφερόμενη χρονική περίοδο δεν διακόπηκε ούτε τροποποιήθηκε το Επιχειρησιακό Σχέδιο «Αθηνά» για την καταπολέμηση της υποδηλωμένης εργασίας.
Ε) Τέλος, σύμφωνα με το άρ. 235 περ. β του ν. 4727/20 εκδόθηκε η ΥΑ με αρ. 13777/31.03.2021 (ΦΕΚ Β’ 1255) με ισχύ για τον Απρίλιο 2021, η οποία ρύθμισε το επίμαχο ζήτημα ακριβώς σύμφωνα με την ερμηνεία που υιοθετούμε παραπάνω, καθώς προβλέπει ότι: «Για το χρονικό διάστημα εφαρμογής του παρόντος αναστέλλεται η υποχρέωση του εργοδότη να καταχωρεί στο Πληροφοριακό Σύστημα ΕΡΓΑΝΗ του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων τις αλλαγές ή τροποποιήσεις ωραρίου που αφορούν στην ανωτέρω και εντός διώρου σταδιακή προσέλευση και αποχώρηση των εργαζομένων». Εφόσον δεν έχει μεσολαβήσει οποιαδήποτε τροποποίηση του άρ. 235 περ. β του ν. 4727/20, θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι η πιο πρόσφατη ΥΑ εξειδίκευσε σαφέστερα την αρχική και αμετάβλητη βούληση του νομοθέτη, και επομένως να ερμηνεύσουμε με τον ίδιο τρόπο και τις προηγούμενες ΥΑ.
[1] Σχετικό βίντεο στο https://www.youtube.com/watch?v=ZY8zZBSdN1w, από 3:15 έως 3:40).
[2] https://www.amna.gr/home/article/527678/A-Stratinaki-Energopoiisi-tis-adeias-eidikou-skopou-kai-paratasi-ton-
epidomaton-anergias---Ta-metra-gia-tous-ergazomenousrn
[3] https://www.taxheaven.gr/news/52870/thlergasia-anastoles-adeia-eidikoy-skopoy-stadiakh-proseleysh-kai-
apoxwrhsh-proswpikoy-adeia-gia-pragmatopoihsh-test-covid-adeia-karantinas-kai-gonewn-me-tekna-poy-nosoyn
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου