Εκθεση - σοκ της ανεξάρτητης επιτροπής
για την αξιοπιστία των δημοσιονομικών μεγεθών
Tις αθέατες πλευρές ενός, μη καταγεγραμμένου στα επίσημα στοιχεία και ανυπολόγιστου σε ύψος, δημοσίου χρέους εντόπισαν οι έξι εμπειρογνώμονες της επιτροπής για την αξιοπιστία των δημοσιονομικών στοιχείων, που συστάθηκε στο υπουργείο Οικονομικών με στόχο τη διερεύνηση των αιτιών για τα αναξιόπιστα δημοσιονομικά στοιχεία της χώρας.
Στην πολυσέλιδη έκθεση της Επιτροπής* που έχει στα χέρια του ο υπουργός Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου καταγράφονται λεπτομερώς όλες οι στρεβλώσεις και παρανοήσεις του συστήματος συλλογής και παρακολούθησης στοιχείων. Ομως, τα στοιχεία εκείνα που μπορεί να οδηγήσουν στο συμπέρασμα πως πρόκειται για μια έκθεση - καταπέλτη για τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας είναι αυτά που αφορούν στον τρόπο καταγραφής ή μη καταγραφής του δημοσίου χρέους. Ορισμένες από τις παρατηρήσεις των εμπειρογνωμόνων σε αυτό το θέμα είναι οι εξής:
1. Το χρέος, όπως καταγράφεται σήμερα, είναι μειωμένο από διάφορες «συμφωνίες ανταλλαγής επιτοκίου» ή «συναλλάγματος», δηλαδή τα swaps. Μία από τις «συμφωνίες» αυτές είναι αυτή με την Εθνική Τράπεζα, όπου ουσιαστικά το Δημόσιο «οφείλει» στην Εθνική περίπου 5,5 δισ. ευρώ, τα οποία δεν καταγράφονται στο υπόλοιπο του χρέους. Η συμφωνία αυτή είχε γίνει αρχικά με την GoldmaSachs και στη συνέχεια η Εθνική υπεισήλθε στη θέση της GoldmaSachs. Το ποσό των 5,5 δισ. ευρώ θα εξοφληθεί σε 30 χρόνια, καθώς το Δημόσιο θα πληρώνει πολύ μεγαλύτερους τόκους στην Εθνική απ' ό, τι η Εθνική στο Δημόσιο. Δηλαδή, η «εξόφληση» του χρέους θα συντελείται με την καταβολή αυξημένων «τόκων» και όχι χρεολυσίων.
2. Δεν περιλαμβάνει επίσης τις «πιστώσεις προμηθευτών». Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εθνικών Λογαριασμών δεν προβλέπει κάτι τέτοιο επειδή οι οφειλές του Δημοσίου πρέπει να εξοφλούνται το αργότερο εντός 60 ημερών. Στην Ελλάδα, όμως, δεν τηρείται ο κανονισμός για την έγκαιρη εξόφληση, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται χρέη δισεκατομμυρίων, τα οποία αργότερα οδηγούν σε αναθεώρηση του ελλείμματος και του χρέους. Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή των δημοσίων νοσοκομείων, τα οποία έως τις 30 Σεπτεμβρίου του 2009 χρωστούσαν στους προμηθευτές τους (για την περίοδο 2005 - Σεπτεμβρίου 2009) 6,3 δισ. ευρώ. Η πρόσφατη καταγραφή αυτών των υποχρεώσεων (21 Οκτωβρίου 2009) οδήγησε στην αύξηση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης για τα έτη 2008 και 2009 και θα προκαλέσει αντίστοιχη αύξηση του χρέους. Πέραν των χρεών των νοσοκομείων, εκτιμάται ότι υπάρχουν ακόμη ανεξόφλητες υποχρεώσεις του Δημοσίου, ύψους 6,0 δισ. ευρώ περίπου. Οταν εξοφληθούν αυτές οι υποχρεώσεις (ή καταχωρισθούν στα επίσημα στοιχεία), τότε το δημόσιο χρέος θα αναθεωρηθεί προς τα άνω.
3. Το υπόλοιπο του χρέους δεν περιλαμβάνει επίσης τον δανεισμό διαφόρων δημοσίων φορέων, ο οποίος έχει πραγματοποιηθεί με την εγγύηση του Δημοσίου. Το εγγυημένο από το Δημόσιο χρέος έφθασε στο τέλος του 2009 τα 26,2 δισ. ευρώ (ή 10,9% του ΑΕΠ), από 6,2% του ΑΕΠ το 2002. Το 40% περίπου αυτού του χρέους το οφείλει ο ΟΣΕ και δεν είναι σε θέση να το αποπληρώσει. Σημαντικές είναι επίσης και οι υποχρεώσεις των ΕΛΓΑ.
4. Η παραπάνω εξέλιξη οφείλεται στην εξής πρακτική. Πολλές φορές, για να μην αυξηθούν το έλλειμμα του προϋπολογισμού και το χρέος, διάφοροι δημόσιοι φορείς εξωθούνται σε τραπεζικό δανεισμό με την εγγύηση του Δημοσίου (που δεν καταγράφεται ως χρέος), συνήθως με μεγαλύτερο επιτόκιο απ' ό, τι εάν δανειζόταν απ' ευθείας το Δημόσιο και στη συνέχεια επιχορηγούσε αυτούς τους φορείς. Με τον τρόπο αυτό, σημαντικές υποχρεώσεις του Δημοσίου παραμένουν διάχυτες στο τραπεζικό σύστημα για μερικά έτη, χωρίς να εμφανίζονται στο χρέος. Οταν οι υποχρεώσεις αυτές αναληφθούν επίσημα από το Δημόσιο, προκαλείται αιφνίδια αύξηση του χρέους.
5. Στο μέλλον, πολύ σημαντικές αναθεωρήσεις του ύψους του χρέους είναι δυνατόν να προέλθουν από τις Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για την κατασκευή δημοσίων έργων. Κατά τη διάρκεια του 2008 και του 2009 υπογράφτηκαν πολλές τέτοιες συμβάσεις. Προς το παρόν, κανένα από αυτά τα έργα δεν έχει ταξινομηθεί ως δημόσια επένδυση και δεν έχει επιβαρύνει το έλλειμμα ή το χρέος της γενικής κυβέρνησης. Για να ταξινομηθούν, όμως, οι επενδύσεις αυτές ως ιδιωτικές θα πρέπει να πληρούν ορισμένα κριτήρια που έχει θέσει η Eurostat. Το πιθανότερο είναι ότι οι περισσότερες συμπράξεις που έχουν υπογραφεί έως τώρα δεν πληρούν αυτά τα κριτήρια και τελικά θα επιβαρύνουν το χρέος, όταν αξιολογηθούν από την Eurostat.
Η επιτροπή κάνει λόγο για «διακίνηση στοιχείων ατύπως και ανεύθυνα», εντοπίζει «μεγάλη καθυστέρηση (2 έως 4 χρόνια) στη δημοσιοποίηση των απολογιστικών στοιχείων (για δήμους και κοινότητες), υπενθυμίζει ότι «το διπλογραφικό λογιστικό σύστημα των νοσοκομείων ακόμη σχεδιάζεται», για να καταλήξει στο συμπέρασμα πως «οι διοικητικές πηγές δεν προσφέρουν πληροφόρηση που να καθίσταται άμεσα αξιοποιήσιμη για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασμών της χώρας και ειδικότερα για τον υπολογισμό χρηματοοικονομικών και μη χρηματοοικονομικών λογαριασμών των φορέων εκτός Γενικής Κυβέρνησης». Αλλά και η συλλογή των στοιχείων από την ΕΣΥΕ (ακόμη γίνεται σε έντυπη μορφή (!), η διακίνηση ερωτηματολογίων με τους φορείς, εμφανίζει σοβαρά προβλήματα. «Για παράδειγμα, τα τελευταία στοιχεία για τους δήμους και τις κοινότητες, με βάση αυτήν την πηγή, αφορούν το 2006 και έγιναν διαθέσιμα τον Σεπτέμβριο του 2009». Η παρουσίαση ισολογισμών από τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης δεν έχει προχωρήσει και μόλις το 2007, η διοίκηση του ΙΚΑ, για πρώτη φορά μετά πάρα πολλά χρόνια, παρέδωσε στο Δ. Σ. τους ισολογισμούς των ετών 2000, 2001, 2002, 2003, 2004 και 2005.
*Η επιτροπή συστάθηκε στις 30.10.09 με εντολή του υπουργού Οικονομικών και αποτελείται από τους εξής: Β. Μανεσιώτη, διευθυντή - σύμβουλο Διοίκησης της Τραπέζης της Ελλάδος, Στ. Μπαλφούσια, ερευνήτρια του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), Τ. Πολίτη, γενικό διευθυντή του (ΙΟΒΕ), Σ. Ρομπόλη, επιστημονικό διευθυντή του INE της ΓΣΕΕ, Γ. Συμιγιάννη, διευθυντή - σύμβουλο Διοίκησης της Τραπέζης της Ελλάδος, Γκ. Χαρδούβελη, καθηγητή, πρόεδρο του Επιστημονικού Συμβουλίου της EET.
ΠΗΓΗ:ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΉ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου